DVD
Özellikleri
Kalitesi
Dezavantajları
Player Alırken
Bölge Kodları
Firmware Meselesi
DVD-Audio
TV'den Kayıt
Disk Çizilirse
Kopya Koruması
Çift Katmanlı Disk
DTS Konusu
DVD Temizliği
Çoklu Açılı Filmler
10 Soruda DVD'ler
DVD Nedir?
Digital Versatile Disk veya Digital Video Disk olarak adlandırılan çok amaçlı yeni
optik-disk teknolojisi 1996 yılında doğmuştur. Teknik özellikleri ve yetenekleri,
alışılmış disk yapısına kıyasla gerçekten devrim sayılabilecek niteliktedir.
Standart CD'ler ile aynı boyutta olan DVD diskler en az 4.7 GB (gigabyte) en çok da
17 GB kapasitesi ile günümüzde yaygın kullanılan diğer ortamlara kıyasla çok büyük
bir data alanıdır.
DVD diskler, standart disklerin 25 katı depolama kapasitesi ve 10 katı daha hızlı
erişim ve data aktarma süresi ile, hergün daha fazlasına gereksinim duyulan data
alanı ve hız sorunlarına büyük ölçüde çözüm olacaktır. DVD'nin fiziksel olarak
CD'den en önemli farkı, datanın disk üzerindeki yerleşiminde ortaya çıkmaktadır.
Standart CD'lerde dataların oluşturduğu çukurların enküçüğü 0.834 mikron iken
DVD'de bu boyut 0.4 mikrona inmiştir. CD üzerindeki spiral iz, 1.6 mikron
aralıklarla yer alırken DVD üzerinde 0.74 mikron mesafe vardır. Böylece aynı
boyutta CD, 7 kat daha fazla bilgi taşıyabilmektedir.
Üreticilerin DVD diskleri 2 yüzlü olarak tasarlaması toplam kapasiteyi 2 katına
9.400 MB'a çıkarmıştır. Ayrıca her yüzeyde üst üste iki katman ile DVD kapasitesi
17.000 MB'a çıkmaktadır. İkili katmanda, üstte yarı geçirgen (transparan) olan bir
katman ve altta standart yansıtıcı katman bulunmaktadır. Lazer ışını, özel bir lens
yardımı ile hem üst yarı-saydam yüzeye odaklanabilir hem de o yüzeyi aşarak (faz
değiştirerek) alttaki yüzeye odaklanabilir. Üstteki katmanın yarı geçirgen olması
nedeniyle kapasitesi daha düşüktür.
DVD'nin yaratımına en büyük ihtiyaç, eğlence ve film sektöründen gelmektedir.
Geleceğin tüm film endüstrisinin DVD üzerine inşa edilmesi beklenmektedir. Bir DVD
diske sinemaskop boyutta ve 100Hz ile MPEG2 sıkıştırma standartlarında stüdyo
kalitesinde tam bir filmi kaydetmek ve izlemek mümkündür. Aynı diske sadece görüntü
değil 5+1 veya 7+1 kanal CD kalitesinde ses ve inanılmaz bir surround sound
özelliği de eklenmektedir. Ayrıca; filme ait 5-8 değişik dilde seslendirme ve 32
değişik dilde altyazı da aynı diske sığdırılabilir. Yaklaşık 4 saatlik film süresi
sunan çift yüzlü ve iki katmanlı DVD diskler ile, aynı filmin birçok bölümünde,
farklı açılardan çekilmiş sahneler de seçenekli olarak yer alabilecektir.
Multi-angle ve multi-aspect denilen bu özellik ile izleyici birçok sahneyi farklı
açılardan ve istediği kameranın çekimi ile izleyebilecek; bu sırada görüntüyle
sesin senkronizasyonu ve seçilen açıya göre surround özelliği de değişecektir...
Bir başka yeni özellik, multi-story denilen çoklu kurgu olanağıdır. Öncelikle
eğitim ve tanıtım uygulamalarında izleyici, belirli soru-cevap teknikleri ile
istenilen yönde önceden kurgusu yapılmış bir senaryoyu, seçenekleri ile belirleyip
izleyebilecektir. PC uyumlu DVD-ROM sürücülerin bütün bu anılan özellikleri
destekleyebilmeleri için ek donanıma ihtiyaçları vardır. Üzerinde ses ayrıştıcı DAC
ve MPEG görüntü çözücü özelliği bulunan bir ek kart ile,
PC'ler üzerinde DVD diskleri oynatmak mümkündür. Geriye dönük uyumluluk özelliği ile
DVD-ROM sürücüler standart CD-ROM sürücülerin okudukları tüm disk tiplerini
okuyabilirler ve aynı zamanda MR özelliği ile CD-RW diskleri de okuyabilmektedirler.
PC'ye bağlanan veya Ev tipi olarak doğrudan TV'ye bağlanan bir DVD player ile sadece
DVD film değil, Audio CD'ler, özel DVD oyunlar, CD-I, CD-G, Karaoke CD gibi birçok
farklı CD türünü izlemek de mümkündür. EV-DVD'lerin önemli bir özelliği, ebeveyn
kilidi diye çevirebileceğimiz parental lock ile özellikle şiddet ve *****grafi
içeren disklere özel bir s/w-h/w kodlama sistemi aracılığıyla kilit-şifre konulması
ve çocuklar veya istenmeyen kişiler tarafından seyredilmesini engellemektir.
DVD'nin Özellikleri Nelerdir?
- 2 saatten fazla yüksek kalite dijital video(çift katmanlı ve çift taraflı DVDlerde
8 saati bulan)
- standart ya da widescreen televizyonlarda (4:3 ve 16:9) widescreen filmleri
destekler.
- herbiri 8 kanala kadar destekleyen 8 track'e kadar dijital audio (farklı diller vb.)
- 32'ye kadar altyazı/karaoke trackler.
- farklı kollara ayrılabilen video(farklı hikaye akışları için)
- 9'a kadar kamera açısı(izlerken farklı bakışaçısı seçilebilir)
- menüler ve basit interaktif özellikler(oyunlar, quizler vb.)
- Farklı dillere uyarlanabilen açıklayıcı yazılar(başlık, albüm ismi, şarkı ismi vb.)
- Kare kare geri sarım ve hızlı ileri sarma (başlık, zaman ,track ya da bölüme göre )
- Dayanıklılık (kullanımdan dolayı bozulma olmaz)
- manyetik alana duyarlı değildir. Isıya dayanıklıdır.
- Compact boyut (taşınması, saklanması kolay.)
Not: Çoğu diskte bütün özellikler bulunmaz.(çoklu ses/altyazı trackleri,bağımsız
kollara ayrılma vb.)
Çoğu player bazı standart özellikleri destekler:
- Dil seçimi*
- özel efektlerle oynatım: dondurma, yavaşlatma, hızlandırma, tarama...
- parental lock( istenmeyen sahnelerin oynatılmasını engelleme)*
- programlanabilme( seçilmiş bölümlerin otomatik olarak oynatılması)
- rastgele veya tekrarlı oynatma
- dijital ses çıkışı(PCM stereo, dolby digital)
- Audio CD ile uyumluluk
*Disk tarafından da desteklenmeli
Bazı playerlar ekstra özelllikleri destekler:
- yüksek kaliteli resim için YUV veya RGB video çıkışı
- dahili ses dekoderinden 6 kanal analog ses çıkışı
- DTS dijital surround tracklerin tanınması ve çıkışı
- Video cdlerle uyumluluk
- lazer disklerle uyumluluk
- Divx*(kiralanıp belli sayıda izlenebilen DVD filmler - artık piyasada yok)
diskleri oynatma yeteneği
- RF çıkışı(direk video girişi olmayan tv'ler için)
- çoklu dilde on-screen display desteği
- dijital zoom(resmin bir bölgesini 2x veya 4x büyütme). Bu bir disk özelliği değil
player özelliğidir
DVD Videonun Kalitesi Nedir?
DVD, stüdyo kalitesine yakın ve CD'den daha iyi ses üretebilir. Videoteyp'e göre çok
daha iyi ve lazer diske göre ise genellikle daha iyi.(bkz 2.8) Fakat kalitesi bir
çok üretim fakörüne bağlıdır. Sıkıştırma teknolojileri geliştikçe daha yüksek
kalitede görüntüler görebileceğiz. Fakat maliyetten kaçmak isteyen bazı üreticiler
yüksek kaliteli Mpeg 2 formatı yerine videoteypten bile daha kötü olan Mpeg 1
formatında sıkıştırma yapmaktadır.
DVD video çoğunlukla stüdyonun dijital master kaydından Mpeg 2 formatına
çevrilmektedir. Bu çevirinin uyguladığı sıkıştırma işlemi gereksiz (arka arkaya
gelen sahnelerde görüntünün hareketsiz veya değişmeyen kısımlar gibi) ve insan
gözünün algılayamadığı verileri atarak yapılmaktadır. Ortaya çıkan video üretim
kalitesine göre bazı kompleks ve hızlı değişen sahnelerde geçici bozulmalar
gösterebilir. Ortalama 3.5 Mbps'de sıkıştırma bozuklukları nadir olarak
farkedilebilir. Daha yüksek video transferleri daha yüksek kalitede görüntü sunar
ve bozukluklar kaybolur. 6 Mbps seviyesinde neredeyse stüdyo kaydıyla aynıdır.
DVDdeki videoda bazen bloklaşma,bulanıklaşma,renk bozulması, detaylarda eksiklik
gibi artifektler(istenmeyen kalıntılar) bulunabilir.Artifekt orjinal resimde
olmayan her türlü şeyi kapsayan bir terimdir.Artifektler bazen zayıf mpeg
sıkıştırmasından kaynaklanabilir ama genellikle tam ayarlanmamış TV, kötü
kablolar,elektiriksel aksam, kötü film transferleri, düzensiz görüntü ayarları ve
disk okuma hatalarından kaynaklanır.
İlk üretilen DVD demolarında bazen görüntü kalitesi kötüydü fakat bu iyi işlenmemiş
ve üretilmemiş DVD'lerin ne kadar kötü olabileceğinin bir belirtisidir.Birçok demo
diskler olabilidiğince çabuk dağıtılabilmesi için hızlı ve kalitesizce
sıkıştırılmıştır.
Çoğu televizyonda keskinlik DVD'nin netliğine oranla çok yüksek değerlere
ayarlanmıştır. Nasıl bir müzik CD'sini dinlerken tizi çok yüksek bir ayara
getirdiğinizde seste rahatsız bozulmalar oluyorsa, bu yüksek keskinlik ayarı da
görüntüde bozulmaya neden olur. Bir çok playerde video çıkışının siyah seviyesi
Amerikan standardı olan 7.5 IRE yerine Japon standardı olan 0 IRE olarak
ayarlanmıştır. İyi ayarlanmamış TV'lerde bu, karanlık sahnelerde görüntüde
lekelenmelere neden olabilir. DVD video olağanüstü bir renk gerçekçiliğine sahiptir
bu yüzden görüntüde bulanıklığın veya soluk renklerin nedeni ya kaydın yapıldığı
orjinal kaynaktan veya iyi ayarlanmamış görüntü sistemlerinden kaynaklanmaktadır.
DVD'nin ses kalitesi mükemmeldir.DVD PCM (pulse code modulation ) dijital ses
opsiyonunu da içermektedir.Ayrıca birçok filmde ses sinema salonlarında
dinlediğiniz ses teknolojisinin bir türevi olan çok kanallı Dolby Digital ve DTS
surround ses formatında kaydedilmiştir.Aynı video gibi ses kalitesi de kayıt ve
sıkıştırma sırasında izlenen metodlara göre değişrmektedir. Sıkıştırmadan bağımsız
olarak Dolby Digital ve DTS, CD kalitesiyle eş veya daha iyi kaliteye sahiptir.
Not: Burada söylenen ses teknolojileri çoğu dvd filmlerin desteklediği
teknolojilerdir fakat bunlardan tam olarak yararlanabilmek için uygun ses aksamına
sahip olmak gerekir.
DVD'nin Dezavantajları Nelerdir?
- Filmlerin ve programların yaygınca bulunması zaman alacaktır.
- DVD özelliklerinin tanımındaki bazı belirsizliklerin ve disklerle playerların
yeterli teste tabi tutulmaması --sonucunda bazı uyumsuzluklar baş göstermiştir. Bazı
film diskleri bazı playerlarda ya hiç oynamamakta yada tüm -fonksiyonlarını
göstermemektedir.
- henüz videoteypler gibi kayıt yapamıyor.
- dahili kopye engellemesi ve bölge kilitlemeleri (regional encoding) (bkz1.11 ve
1.10)vardır.
- Dijital sıkıştırma kullanır. Kötü sıkıştırılmış ses ve video'da bulanıklık,
bloklaşma vb. görülür. (bkz1.3)
- HDTV'yi tam olarak desteklemiyor.
- Bazı DVD playerlar ya da sürücüler cd-r'ları okuyamayabiliyor. (bkz2.433)
- Şu anki DVD playerlar ve sürücüler DVD-RAM diskleri okuyamıyor.
- Şu anki playerlar normal hızda geri oynatım yapamamakta.
- DVD-Audio, DTS Auido ve Divx gibi opsiyonların her DVD player tarafından
desteklenmemesi
Hangi DVD Player'ı Almalıyım?
Piyasada bir çok iyi player var. Modern DVD playerların tamamı mükemmel video ve ses
yeteneğine sahip. Sizin için hangisinin uygun olduğunu bulurken kişisel
tercihlerinizin, bütçenizin ve varsa halihazırdaki ev sineması sisteminizin
özellikleri belirleyici olacaktır. Çok yüksek seviyeli bir home theatre sistemine
sahip olmadığınız sürece $400 doların altındaki bir player tamamen işinizi
görecektir. Playerların bir listesini çıkarabilmeniz için önce kendi isteklerinizi
bir listesini çıkarın (CD-R'ları oynatabilme yeteneği, Video-CD desteği,
96khz/24-bit ses çözümleme, DTS Dijital Çıkış, dahili 6-kanal Dolby Digital decoder
gibi). Daha sonra bütçenize uygun playerları kullanım kolaylığı (kumanda tasarımı,
kullanıcı arabirimi, ön panel kontrölleri gibi) yönünden deneyin. Belirli bir fiyat
seviyesinde görüntü ve ses kalitesi yönünden büyük farklılıklar olmayacağı için ek
özellikler uygun playerı seçmenizde en önemli etken olacaktır.
Devamlı kullanacağınız uzaktan kumanda eğer sizin tarzınıza uymuyorsa sizi
çıldırtabilir. Bazı durumlarda (özellikle progressive video isterseniz) DVD player
yerine DVD PC almayı düşünebilirsiniz.
Aşağıda DVD alırken kendinize sorabileceğiniz bazı sorular var:
- Seçilebilir ses ve altyazı, çoklu açıdan izleme, görüntü oranı ayarlaması,
yetişkin ayarlamaları, hızlı ve yavaş oynatma, mükemmel dijital video, çok kanallı
dijital ses, Dolby Pro Logic alıcılarla uyumluluk, on-screen menüler, çift katmanlı
oynatma ve müzik CD'lerini oynatma özelliklerini istiyor muyum? Cevap evetse bu
yanlış bir soru çünkü tüm DVD playerlar bu özellikleri destekliyor.
- DTS ses istiyor muyum? O zaman DTS Digital Out logosuna sahip playerlara bakın.
- Video CD izlemek istiyor muyum? O zaman Video CD'lerle uyumlu playerları tercih edin
- Kulaklık seti istiyor muyum?
- İngilizce dışındaki dillerde menü istiyor muyum? O zaman multilanguage (çoklu dil)
desteğine sahip playerları seçin
- Kendi yapımınız CD-R müzik CD'lerini dinlemek istiyor muyum? O zaman dual laser
(ikili laser) özelliğini arayın
- Tüm ev sineması sistemimi tek bir kumanda ile kontrol etmek istiyor muyum? O zaman
programlanabilir universal uzaktan kumandaya sahip bir playerı tercih edin veya şu
anki universal kumandanızın alacağınız DVD player ile uyumlu olup olmadığına dikkat
edin
- Filmdeki detayları görmek için zoom yapmak istiyor muyum? O zaman resime zoom
yapma yeteneğine sahip playerları seçin
- HDCD oynatmak istiyor muyum? O zaman HDCD logosunu arayın
- Alıcım sadece optik veya sadece coax dijital girişe mi sahip? O zaman playerın
çıkışlarının uygun olduğuna dikkat edin
- Siyah seviyesi ayarı istiyor muyum?
Bölge, ülke kodları veya bölge kilitleri nelerdir?
Film stüdyoları filmlerinin gösterim tarihleri ülkeden ülkeye değiştiği için dvd
filmlerin farklı ülkelerde piyasaya çıkmasını kontrol etmek istiyorlar. Bu sayede
bir filmin vizyona girmeden o ülkeye dvd'sinin girmesini engellemek istiyorlar. Bu
yüzden belli disklerin sadece belirli bölgelerde oynatılabilmesini sağlayacak bir
standart istediler ve ortaya bölge kodları denen sistem çıktı. Playerlarda satıldığı
bölgeye uygun bir kod olacak ve bu bölge koduyla piyasaya sürülmüş dvd'leri
oynatabilecek. Bu bir ülkeden aldığınız bir diski bölge kodunun tutmadığı başka bir
ülkede oynatamayacağınız anlamına gelir. Bölge kodları disklerin üreticileri için
opsiyoneldir. Kodsuz diskler her bölgede oynatılabilir. Bazı stüdyolar sadece yeni
vizyona giren yapımlarında bölge kodunu kullanacaklarını belirtmişlerdi ama bu
sadece sözde kaldı. Bundan 50 sene önce çıkan filmlerin disklerinde bile bölge
kodunu görmekteyiz. Sekiz tane bölge kodu vardır. Playerlar ve diskler üzerlerindeki
numaral!
ara göre tanımlanır.
Bunlar:
1: Kanada ve A.B.D
2:Japonya, Avrupa, Güney Afrika, Ortadoğu (Mısır dahil) (Ç.N.: Türkiye bu bölgede)
3:Güneydoğu Asya,Doğu Asya (Hong Kong dahil)
4:Avustralya, Yeni Zelanda,Pasifik Adaları, Orta ve Güney Amerika,Meksika
5:Eski Sovyetler Birliği Ülkeleri, Hindistan,Afrika, Kuzey Kore,Moğolistan
6: Çin
7:Reserve edilmiş
8:Uçak ve gemiler gibi uluslarası yolcu araçları
Bazı bölge kodlu playerlar tüm kodları oynatabilecek şekilde değiştirilebilir fakat
bu genellikle garantiyi kaldırır. Piyasada kodu "0"'a ayarlanmış kodsuz playerlar
bulabilirsiniz fakat bazı dvd disklerde kodu kontrol eden programlar olmakta ve bu
kodsuz playerlarda oynamamakta. Bunun yerine player alacakken multi-kodlu
playerları almanızı tavsiye ederiz. Bu tip playerlarda sizin istediğiniz diske göre
kodu değiştirebileceğiniz switchler olur. Playerlar üzerinde yapabilecek
değişikliklerle ilgili aşağıdaki sitelerden bilgi alabilirsiniz:
Code Free DVD : Region Free Blu-ray Players, DVD Players and Multi-Region Electronics
dvdkits.com : Dvdkits.com: The Leading DVD Kit Site on the Net
DVD Upgrades : http://www.dvdupgrades.ch/
Link Electronics : Multiregion DVD Recorders Muti region DVD Recorder
PlanetDVD : http://www.planet-dvd.ch/
7thZone : 7thzone.com - DVD players
Techtronics : www.techtronics.com
Upgrade Heaven : http://www.upgradeheaven.mcmail.com/
Aynı şekilde DVD-ROM sistemlerinde de bölge kodları bulunmaktadır ama bunlar sadece
DVD-Video disklere uygulanmaktadır. Yeni çıkan DVD-ROM sürücülerin bazılarında
bölge kodu bulunmazken bir kısmıda da belli bir sayıya kadar size bölge kodunu
değiştirmeye izin verir. Aşağıdaki sitelerde pc'de bölge kodlarının değiştirilmesi
ile ilgili daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
DVD Infomatrix : Inmatrix.com, Home of Zoom Player & Zoom Commander
Visual Domain : http://www.visualdomain.net/
Firmware Meselesi?
Evet, en çetrefilli konu bu. Uzunca bir konu oldugundan öykü gibi okumanizi
öneririm; zaten bu isin hastalari için oldukça heyecanli bir öykü. Firmware, CD,
DVD, CD-RW sürücülerin BIOS’u sayilabilecek, bulundugu aygitin donanim özelliklerini
yöneten bir yazilim. Aynen anakart BIOS’larinda oldugu gibi, üretici firmalar bu
sürücülerin uyumsuzluk problemlerini çözmek, performans ve okuma becerilerini
artirmak için yeni firmware sürümleri çikariyorlar. Ancak, nasil her anakart modeli
için ayri bir BIOS çikiyorsa her DVD-ROM modelinin firmware’i de farkli; birininki
digerine uymuyor, tabii ayri adlarla anılan modeller aslinda ayni firmanin ürettigi
ayni model degilse. Yani emin olmadan baska bir modelin firmware’ini kendi DVD
sürücünüze yüklerseniz, sürücünüz bir daha çalismayabilir. Ayrica bazi modellerin
kesinlikle uyulmasi gereken firmware yükleme kurallari var. Kimisi DOS altindan
yükleniyor, kimi bir Windows yazilimiyla, kimisini firmware terfisi yaparken belirli
bir IDE kanalina baglamaniz (örnegin secondary master) gerekiyor, kimisinde böyle
bir sinirlama yok. Tabii bu kurallara uymazsaniz sürücünüzü çöpe atmak zorunda
kalabil!
eceginizi belirtmem gerekmiyor sanirim. Bu yüzden firmalarin Web sitelerinde
bulunan, genelde firmware ile birlikte, bir metin dosyasi halinde de gelen bu
kurallari çok dikkatli okumalisiniz. Sadece Ingilizce’si oldugundan, iyi Ingilizce
bilen birisinin yardimina basvurmaniz da gerekebilir.
Simdi, firmalar ürettikleri DVD sürücülerin firmware’lerine bölge kilidi koydular
dedik. Bu isten anlayan bazi programcilar buna fena halde uyuz oldu. Biz de
firmware yazmayi biliyoruz dediler ve sürücüler için bölge kilidi olmayan - yani
kirilmis - firmware’ler yazdılar. Bu programcilarin en ünlüsü, dFekete Istvan.
Pioneer 10x’lerin bölge kodunu kaldirmisti ve bu yüzden Pioneer firmasi onunla
didisip durmustu. Sitesinin adresi http://members.xoom.com/_XMCM/zozo00/fekete.htm
ama Ekim 99’dan beri güncellenmiyor. Buraya Pioneer ile yazismalarini da koymus.
Ben zamaninda bu sitedeki bilgilerle Pioneer 10x’in bölge kodunu kaldirmis ve
dergide ürünü incelerken nasil yapilacagini anlatmistim (bu incelemeyi
http://www.pcmagazine.com.tr/testmerkezi/data/260.htm adresinde de bulabilirsiniz).
Ancak geçen zamanda verdigim bu bilgiler geçerligini yitirdi. Neden mi? Çünkü daha
sonra piyasaya çikan Pioneer 10x’lerin orijinal firmware’i degistirilmisti ve 2.0x
sürüm bir firmware ile geliy!
ordu. Tabii kirilmis firmware ise yaramadigi gibi, orijinal 2.0x firmware’e yeni
eklenen bir önlem sayesinde sürücünün bölge kodunu iyice sabitliyordu. Fekete
Istvan’in uzun süredir sesi solugu çikmazken, Codebyte takma isimli bir programci
uzunca bir süre sonra bunu da kirdi ve 2.02 RPC1 adiyla çikardi. Bu arada bazi diger
markalarda oldugu gibi Pioneer’larin farkli modelleri olabiliyor: CD koyma yeri slot
tipi veya tepsi tipi olanlar, SCSI veya IDE olanlar, OEM veya kutulu olanlar, farkli
ülkelerde üretilenler vs.
Bunlarin hizlari ayni (örnegin 10x/40x) ama ürün kodlari farkli. Benim inceledigim
model DVD-104S idi; örnegin yine 10x/40x IDE olan DVD-114 modeline de 2.03
firmware’i ile benzer bir önlem getirdiler; bunu da Miller kod adli bir programci
kirdi.Bu kadar uzun anlatmamin sebebi, kirik firmware ararken nelerle
karşılaşabileceğinizi göstermek. Özetlersek, şunlara dikkat edeceksiniz:
- Free Firmware Bulabileceğiniz Adres :
http://www20.brinkster.com/zekoslav/dvdfirmware.htm
- DVD sürücünüzün modelini ve orijinal firmware sürümünü çok iyi bileceksiniz.
- Bu model için dogru kirik firmware’i bulacaksiniz.
- Bu kirik firmware’in baskalari tarafindan basariyla denendigi dogrulanmis olacak.
(Örnegin, Fekete Pioneer 10xe eklenen ilave korumayi basta farketmediginden, 2.0x
firmware’li modeller için ilk çikardigi eksik kirik firmware çok kisinin basini
yakti.)
- Sürücünün orijinal firmware numarasini kontrol edecek, yeni bir firmware üzerine
daha eski sürüm numarasina sahip kirik firmware yüklemeyeceksiniz. Çünkü yeni
orijinal firmware’lerde eski kirik firmware’lerin yüklenmesine karsi ilave korumalar
olabiliyor.
- Bazi kirik firmware’ler sürücüdeki bir rezerve pin’e jumper takinca ise yariyor.
Örnegin Pioneer 16X için çikarilan beta firmware, sürücünün 5. pin’ine jumper
takmayi gerektiriyor. Aman firmware ile gelen TXT dosyalarini dikkatli okuyun. Kirik
firmware ile metin dosyasi halinde gelen açiklamalari çok dikkatli okuyup, hata
yapmadan uygulamaniz sart.
- Firmware terfisi yaparken sürücüde disk bulunmayacak.
- Ayni BIOS terfisi yaparken oldugu gibi firmware yüklerken de elektrigin
kesilmemesi için dua edin, okudugunuz bilgileri yanlis uygulamamaya da dikkat edin.
- Bazen bu tür bir hata sürücünün bellegine baska firmaware yazilamamasina yol
açiyor ve sorunu sadece üretici firma çözebiliyor.
- Bu sekilde kirik firmware kullanmak ürünün garantisini iptal ediyor. Yani hata
yaparsaniz risk tümüyle size ait.
DVD-Audio Nedir?
1996 yılında DVD ilk çıktığı sıralarda, her ne kadar DVD-Video'nun ses kalitesi
CD'den çok daha iyi olsa da DVD-Audio formatı ortada yoktu. DVD Forum'u müzik
endüstrisi ile birlikte Şubat 1999 yılında DVD-Audio 1.0 formatını açıkladı.
DVD-Audio ürünlerin 99 sonuna doğru piyasaya çıkması bekleniyordu ama gecikti.
Gecikmenin nedeni kopyalamaya karşı olan engelleme sistemlerinin seçim
araştırmalarıydı. CSS korumasının kırılması ile ortaya çıkan endişeler üzerine
ürünlerin piyasada boy göstermesi 2000 ortalarına ertelendi. Ertelenmenin bir diğer
nedeni de donanımın henüz tam olarak hazır olmaması ve müzik firmalarından yeterli
desteğin sağlanamamış olmasıydı. Pioneer 1999 sonunda Japonya'da bir DVD-Audio
player piyasaya sürdü ama bu player kopyalamaya karşı korumalı diskleri
oynatamayacak.
DVD-Audio formatı DVD-Video'dan farklıdır. Piyasada DVD-Audio formatını tanıyan
playerlar olsa da büyük kısmı bu formatla uyumlu değildir. Her ne kadar şu anki
DVD playerlarda çalışabilecek DVD-Audio disklerin üretimi mümkün olsa da bu
uygulanmamakta ve DVD-Audio disklerdeki veriler, DVD diskin çoğu playerın hiç
bakmadığı Audio_Ts dizini altında saklanmaktadır. Bu diskleri okumak için ya yeni
DVD-Audio playerlar ya da her iki formatı da tanıyan universal playerlar kullanmak
gerekir.
DVD-Audio playerlar şu anki "receiver" lar ile uyumludur. PCM ve Dolby Digital
formatlarında çıkış verir. Bazıları opsiyonel olarak DTS ve DSD formatlarını da
destekleyecektir. Öte yandan şu anki "receiver"lar yeni teknoloji PCM sesi
çözememekte ve ses çözülse bile standart dijital ses bağlantılarına
taşınamamaktadır. High-end dijital analog converterlara (çevirici) sahip (DAC)
DVD-Audio playerlar, 2 veya 6 kanal analog girişe sahip receiverlara sesi
gönderebilirler ama receiver sesi tekrar dijital formata çevirirken kaliteden
kayıp verir. Gelecekte çıkacak ve IEEE 1394 (Fire Wire) gibi gelişmiş dijital
bağlantılara sahip receiver'lar sayesinde DVD-Audio tüm kalitesi ile
çözülebilecek.
DVD-Auido'da kopyalamaya karşı koruma, sese insan kulağının duyamayacağı bir
seviyede şifreli bir sinyal eklenerek yapılmaktadır.Audiofiller bu özelliğin sesin
kalitesini düşürdüğünü iddia etmişler fakat 4C tarafından yapılan testlerde en iyi
kulağa sahip dinleyiciler bile eklenen şifre sinyalinin farkına varamadılar.
--
Şu an için DVD-Video CD-Audio 'dan daha iyi surround ses vermektedir.
DVD Videoya TV'den Kayıt Yapılabilirmi?
Kısa Cevap: Henüz değil ama çok yakında evet. Pioneer ve Philips ev kullanımı için
bazı DVD video recorderların duyurusunu yaptı.
Uzun Açıklama: Analog videoyu DVD üzerine kaydetmek incelik gerektiren bir işlemdir.
DVD üzerinde ses ve görüntü üretmek için gerekli minimum kıstaslar MPEG video akışı
ve en basitinden bir PCM Audio track'tir. Temel DVD kontrol kodları da gereklidir.
Şu anda canlı ve eşzamanlı video ve audio sıkıştırması yapıp bunu DVD-V bilgisiyle
birleştirip DVD'ye yazmak oldukça zordur. Bunu bir ev rekorder'ında yapabilseniz
bile çok pahalıya patlar. DVD üretim sistemlerinin fiyatları milyonlarca dolardan
onbinlerce dolar seviyelerine düşmüş olsa da 500 dolar seviyesine inmesine daha çok
var. 1997 yılında Hitachi bir DVD-RAM sürücü, harddisk (aracı olması için), iki MPEG
1 enkoder ve 1 MPEG 2 dekoder içeren bir ev DVD rekorder'ının tanıtımını yaptı.
Diğer Zorluklar: İlk boş disklerin fiyatı 20-30 $'dan başlayacak. Kapasitesi önceden
kaydedilmiş DVD'lerin 3/4'ünden daha az olacak. Eşzamanlı sıkıştırmanın ihtiyaç
duyduğu yüksek veri yüzünden kapasitesi daha da azalacak. Mpeg-2 sıkıştırması yüksek
kaliteli bir kaynakta daha iyi çalışır bu nedenle VHS veya TV'den kayıt yapmak iyi
sonuçlar vermeyebilir.
Kaydedilebilir DVD ortamlarıyla ilgili önemli bir şey vardır: Bunlar verileri
saklayabilirler ancak tüm özelliklere sahip bir DVD Video, video sıkıştırma(MPEG),
audio sıkıştırma (Dolby Digital, PCM, MPEG), altgörüntü sıkıştırma, navigasyon vb.
için ek yazılım ve donanıma ihtiyaç duyar.
Tüm zorluklara rağmen bir çok DVD üreticisi evde kullanılabilecek kaydedilebilir
DVD üstünde çalışmaktalar. 2000 yılı içinde bir grup DVD recorder piyasaya çıkacak.
DVD Disk Çizilirse Ne Olur?
Çoğu çizikler kolayca düzeltilebilen önemsiz kanal veri hatalarına neden olur. Daha
açık anlatmak gerekirse veriler DVD üzerinde 6 mm'ye kadar olan çiziklerde
kaybolmayacak şekilde güçlü hata düzeltme teknikleri ile depolanır. Yüksek depolama
yoğunluğu ve yoğun olarak sıkıştırıldığı için DVD'deki çiziklerin " CD'dekilerden
daha tehlikeli olduğuna dair yanlış bir inanış vardır. DVD veri yoğunluğu
CD'ninkinin 4 katıdır. Bu yüzden aynı çizik DVD'de daha fazla veriyi etkileyecektir.
Ancak DVD hata düzeltme sistemi CD'ninkinden 10 kat daha fazladır, bu da veri
yoğunluğundan kaynaklanan sorunun olumsuz etkisinden çok daha fazla olumlu etki
yaratır. Ayrıca Mpeg-2 ve Dolby Digital formatları algılanamayan özelliklerin
azaltılması ya da kaldırılması üzerine kurulu olduğundan, sıkıştırılan veriler
açıldığında beklendiği kadar fazla yer kaplamaz. Büyük çizikler ise bilgisayarda
düzeltilmesi imkansız I/O hatalara veya görüntüde yer yer bozulmalara neden olur.
Kopya Koruması Ne Demektir?
Varolan veri depolama araçlari arasinda ise neredeyse en fazla korumaya sahip
olanlardan birisi DVD filmler. Üzerlerinde neler yok ki? Macrovision, CSS (Content
Scrambling System - Içerik Karistirma Sistemi), bölge kodu, CGMS/A, CGMS/D, falan
da filan.
En önemli kopya korumasinin CCS (Content Scrambling System- Içerik Karistirma
Sistemi) oldugu söylenebilir. DVD'ler CSS içerdigi için içindeki veri copy-paste
yapar gibi kopyalanamiyor. Tabii ki korsan DVD gibi bir olayi desteklemek mümkün
degil ama bazen üreticilerin yaptiklari bir hata kendilerine çok pahaliya
patlayabiliyor. Bugün dünyada milyonlarca kisinin kullandigi Linux isletim
sisteminde DVD izlenememesi bunlara bir örnek olarak gösterilebilir.
Efendim, bunun üzerine Linux kullanan bir vatandas DVD'leri izlemesine engel olan
CSS'yi kirmanin bir yolunu aramaya baslamis. Buldugu zaman da yer yerinden oynadi
zaten. Aslinda bulamayabilirdi de, çünkü bu tür denemeleri basarili kilacak açik
kapilari kapatmayacak çok az sayida firma var. Ilk çiktigindan beri hiç
begenmedigim, yok olup gidecegini öngördügüm XingDVD yaziliminda, bu kapilarin
olmasi gerektigi gibi kapanmamasi yüzünden DeCSS adinda bir program ortaya
çikabildi. Biliyorsunuz, MPAA (Motion Picture Association of America) ile DeCSS
yazarinin davasi hala sürüyor. Aslinda hangi tarafin kazandigi pek önemli degil
çünkü bu isten zararli çikan MPAA oldu. Internet'e bir kere sizan bir programin
sitelerde yayinlanmasini yasaklatilabilse bile, yayilmasini hiçbir güç
engelleyemez sanirim. DVD yazmanin maliyeti çok yüksek oldugundan ev kullanicilari
tarafindan gelecek bir tehlike yok gibi. Kopyalayip korsan satmaya çalisanin da
basini yakmak onlarin en tabii hakki.
Ancak malum, bu tarz kopya korumalari PC dünyasinda çok bir anlam ifade etmiyor; en
basit örnegi de üçlü sifreleme sistemi kullanan CSS'ye ait korumayi eliyle koymus
gibi çözüveren DeCSS yazilimi. CSS sistemi de masallah öyle bir sistem ki, üç tane
anahtara ihtiyaç duyuyor ve birinci anahtari bulmadan 2. anahtara ve 2. anahtari da
bulmadan 3. anahtara erisemiyorsunuz. Ancak, neticede bilgisayar ortaminda sahip
oldugunuz verileri korumaktan daha dogal bir hakkiniz olamaz. Bir müzik CD'sini
nasil MP3 yapip koruyabiliyorsaniz ve bu alanda bir kisitlamaniz yoksa, bir program
disketinin veya CD'sinin her ihtimale karsi bir yedegini elinizde bulundurmaniza
karsi kimsenin size söyleyecek bir seyi yoksa, bir video görüntüsünü de
yedekleyememeniz çifte standarttan baska bir sey degildir.
Gelelim Macrovision'a. Macrovision'i analog kopya korumasi olarak düsünebilirsiniz.
Video kasetlere kaydi zorlastirmak için düsünülmüs bir yöntem. Görüntüyü bozarak
kopyalamaya çalisani caydiriyor. DVD Player'larda oldugu gibi, Video out barindiran
ekran kartlarinda da mevcut bulunuyor. Yine belki iyi niyetle koyulmus bir sistem
olmasina ragmen, bazen de tatsiz sonuçlar dogurabiliyor. Mesela ugrasip
bilgisayarda hazirladiginiz bir videoyu kasede aktarmak isteyebilirsiniz. Daha da
kötüsü ekran kartlarindaki Macrovision korumasi ile bunu destekleyen SoftDVD
yazilimlari biraraya gelince TV'ye DVD görüntüsü vermek zorlasiyor. Deneyen bilir,
neyi korudugu bilinmeyen Macrovision yüzünden SoftDVD yazilimi kullanarak ekran
kartimizin Video Out'undan TV'ye görüntü aktararak DVD izlemeye çalistigimizda
hüsrana ugrariz. Çok sinir bozucu bir durum tabii. Sirf bu yüzden bile
Macrovision'i asmak kullanicilar için önemli olmustur. Üretici firmanin degil
grafik islemci üreticisinin referan!
s sürücülerini kullanmak, Macrovision kodunu kiran TV-out uygulamalari kullanmak
gibi yöntemlerle Macrovision'u asmak mümkündür ve dergimizin de daha önceden
denedigi üzere Macrovision bir sorun olmaktan çikmistir. Galiba üreticilerin sadece
amaca hizmet eden, amacin disinda kullaniciya kisitlamalar getirecek koruma
sistemleri üretmemesi durumunda, birileri bunlari asmayi isteyecektir. Kopya
korumalarina söyleyecek hiçbir sözümüz yok ama gereksiz bir sekilde kullanicilari
kisitlamamasi gerektigini düsünüyoruz.
Dual-layer( Çift Katmanlı) disk nedir? Her playerda çalışır mı?
Çift katmanlı bir disk iki tane veri katmanına sahiptir. Bunlardan biri lazerin
içinden geçip diğer katmanı okuyabilmesi için yarı saydamdır. İki katman da aynı
taraftan okunabildiği için iki katı fazla veri depolar ve bu da 4 saatlik bir video
filmine eşdeğerdir. Çoğu çift katmanlı disk şu an piyasadadır. İlk başlarda sadece
belli fabrikalar çift katmanlı disk üretebiliyordu ancak şu anda hepsi bu işi
başarabiiyor. İkinci katman PTP(paralel track yolu) ya da OTP(zıt track yolu)
şeklinde yazılabilir. PTP'de iki katmandaki trackler birbirine paralel ilerlerler.
Bu yöntem videoya paralel farkı efektler veya farklı bilgi saklamak için
kullanılır.OTP'de ise ikinci track birincinin ters yönüne ilerlerleyen bir spiral
şeklindedir yani okuyucu kafa birinci track'i dıştan içe doğru okuduktan sonra
ikinci track'i içten dışa doğru okur. Bu yöntem iki katman arasında sürekli video
akışı sağlamak içindir.
Bütün DVD playerlar ve sürücüler çift katmanlı diskleri okuyabilirler. Aynı
zamanda her player ve sürücü, çift taraflı diskleri okuyabilir. (Ters çevirdiğiniz
takdirde). Henüz hiçbir üretici diski çevirmeden her iki tarafı da okuyabilen bir
player üretmedi.
Çift katmanlı diskleri tanımanın çeşitli yolları vardır: 1) altın renk 2)
widescreen ya da letterbox gibi iki seçeneğin karşınıza çıkması 3) tek tarafta 2
seri numarası
DTS Konusu Nedir?
DTS (Digital Theater Systems) Surround Dolby Dijital'e benzer bir ses sıkıştırma
formatıdır. Playerda veya harici bir receiverda bir decodera ihtiyaç duyar.
Bkz3.6.2. Daha az sıkıştırma uygulaması nedeniyle genelde DTS formatının Dolby
Digital'den daha iyi ses verdiği söylenmekle birlikte bazıları da arada
hissedilebilir bir fark olmadığını söylemekte. DTS diskler stüdyolardan alınan
lisans ile sadece DTS firması tarafından üretilmekte ve genellikle ses
profesyonelleri için özel parçalar olarak kabul edilmektedir.
DTS dvd için opsiyonel bir formattır. 1996'da yapılan DVD özellik tanımlaması DTS
için bir kod vermesine rağmen 1998 den önce üretilen dvd playerların tümü ve
1998'den günümüze üretilen playerların çoğu DTS trackleri tanımaz. Gerçekten DTS
formatındaki ilk diskler 1999 Ocak ayında piyasaya çıkmaya başladı. DTS destekli
playerlar "DTS Digital Out" logosunu taşırlar. Bazı playerlarda yapılacak bir kaç
değişiklikle DTS çıkışı verebilecek hale getirilebilir.
525/60(NTSC) diskler Dolby Digital ve PCM ses formatını gerektirdiğinden ve PCM ve
DTS sesin bir arada bulunmasının kaliteli video için yeterli yer bırakmamasından
dolayı her DTS soundtrack içeren disk aynı zamanda bir de Dolby Digital soundtrack
içerecektir. Böylece her DTS disk tüm playerlarda oynatılabilmesine rağmen DTS
soundtrack'i dinleyebilmek için DTS destekli bir player ve DTS dekoder
gerekmektedir. DTS Audio CD'ler ise her DVD playerda oynatılabilir çünkü bu durumda
DTS datası standart PCM trackler içinde saklanmaktadır.
DVD'lerimi nasıl temizlemeli ve korumalıyım?
DVD'ler bir lazer aracılığı ile okunduğu için bir seviyeye kadar parmak izi, toz,
leke ve çiziklere dayanıklıdır. Öte yandan yüzeydeki bozulmalar ve çizikler diskin
üzerindeki veriyi bozabilir. Bu bozulma, video izlerken görebileceğiniz görüntüdeki
küçük bozulmalara, kare atlamalara neden olabileceği gibi diskin tamamen oynatılamaz
hale gelmesine de neden olabilir. Bu yüzden disklerinize dikkat etmeniz gerekir.
Genel olarak CD'lerinize nasıl özen gösteriyorsanız benzer bir özeni DVD'lere de
göstermelisiniz.
Playerınız çizikli yada kirli diskler nedeniyle (üzerinde lense çarpabilecek
partiküller olmadığı sürece) bir zarar görmez. Yine de disklerinizi temiz tutmanız
en iyisidir. Bu sayede playerınızın içini de temiz tutmuş olursunuz. Kırılıp
playera zarar verebileceğinden hiçbir zaman çatlak bir diski oynatmayın. Diski
player içinde bırakmanın büyük ihtimalle bir zararı yoktur ama yine de uzun süreler
için diski player içinde bırakmanız önerilmez.
Genellikle playerınızın lensini temizlemeniz gerekmez çünkü dönen disk nedeniyle
oluşan hava akımı lensi temiz tutar. Ama eğer CD playerınızın lensini düzenli
olarak temizliyorsanız DVD playerınızla da benzer bir işlemi yapmak
isteyebilirsiniz. Lensin pozisyondunda küçük farklılıklar olduğundan özellikle DVD
playerlar için yapılmış temizleme disklerinden birini kullanmanız önerilir.
DVD'lerin korunması ve saklanması :
- Diski sadece merkezden ya da kenarlardan tutun. Patlamış mısır yağına bulaşmış
parmaklarınızla diskin parlak yüzeyine dokunmayın.
- Kullanılmadıklarında koruyucu kutularında saklayın. Diski kutusundan çıkarırken
burkmayın ve diski kutusuna ya da playera yerleştirirken çizmeyin.
- Diski playera yerleştiririken yuvasına tam oturduğundan emin olun.
- Diskinizini radyatör ve diğer sıcak cisimlerden, direk güneş ışığından,
köpeklerden, küçük çocuklardan ve diske zarar verebilecek diğer etkenlerden uzak bir
yere koyun. Manyetik alanların diskin üzerinde bir etkisi yoktur. DVD
spesifikasyonları DVD'nin -20 ile +50 °C arasında saklanması gerektiğini belirtir.
Temizlik ve Onarım :
- Eğer diskinizde bazı sorunların farkına varmışsanız basit bir temizleme ile bazen
bu sorunu ortadan kaldırabilirsiniz.
- Güçlü temizleyiciler, çözücüler ya da asit kullanmayın
- Tüysüz ve yumuşak bir bez ile diskinizi yavaş bir şekilde radyal yönde (merkezden
dışa olan bir doğru hizasınca) silin. Veriler dairesel bir şekilde dağıt ıldığı
için bu şekilde silerek oluşturabileceğiniz minik çiziklerin diskinize kalıcı zarar
verme olasılı düşer.
- Diskinizi termal olarak stres altına sokabileceğinden sıkıştırılmış hava kullanmayın.
- Yumuşak bezle temizlenemeyen sert lekeler için suyu sabun ya da isopropil alkol
ile kullanarak temizlemeyi deneyin. Bu da olmazsa fıstık yağını deneyin.Lekenin
üzerine sürün ve silmeden önce bir dakika bekleyin.
- Diskleri korumak ve temizlemek için üretilmiş bazı ürünler bulunmakta.
Tüm bunlara rağmen hala sorun yaşamakta iseniz diskinizdeki çizikleri onarmaya
girişmeniz gerekebilir. Bazen bir saç kılı kadar çizikler bile eğer ECC (hata
düzeltme) bloklarından tamamını kaplamışsa diskinizde hataya neden olabilir. Lazerin
alttan okuduğunu aklınızda tutarak diski inceleyin. Çizikleri onarmak için iki yol
mevcuttur. 1- Çiziği optik bir madde ile doldurun ya da kapatın. 2- Çiziği
cilalayın. Bu iki iş için de ürünler bulunmakta. Diskinizi cilalarken dikkat etmeniz
gereken şey yeni çiziklere neden olmamanız
Hangi Disklerde Çoklu Açı Bulunmakta?
DVD piyasasında çoklu açılı filmler tanımlaması uygun ima ile söylendiğinde
çoğunlukla ***** diskler için kullanılmaktadır. Aslında yüzlerce X-rated diskten
başka çoklu bakış açılarına sahip diskler daha fazla iş, zaman ve yer
gerektirdiğinden fazla bulunmamaktadır.
DVD Demystified demo diskinde de bulunan, Short Cinema Journal bölüm 1'de yer alan
Big Story isimli animasyon çoklu bakış açılarına sahip ilk dvdlerden biridir.
Ultimate DVD (Gold veya Platinium) bir diğer örnektir. Müzisyenlerden herhangi
birisine odaklanmanızı sağlayan özelliği ile King Crimson: Deja Vroom mükemmel
açılara sahiptir. Çoklu açılara sahip diğer müzik diskleri arasında Dave Matthews
Band: Listener Supported, Metallica Cunning Stunts, Sarah McLachlan Mirrorball gibi
başlıklar bulunmaktadır. Detroit Rock City (KISS video), Ghostbusters SE, Mallrats,
Suicide Kings, Terminator 2 SE, and Tomorrow Never Dies SE gibi bazı filmlerin de
ek materyallerinde çoklu açılı sahneler bulunmaktadır.
10 Soruda DVD'ler
1- DVD'yi CD-ROM’dan ayıran nedir?
DVD, İngilizce “Digital Versatile Disc” sözcüklerinin baş harflerinden elde edilen
bir kısaltmadır. Bu sözcükleri Türkçeye “çok yönlü kullanılabilen dijital disk”
olarak tercüme edebiliriz. Görünüş olarak DVD’yi CD'den, yani "Compact Disc"ten
ayırmak imkansız gibidir. Ancak kayıt kapasitesi olarak aralarında dünya kadar fark
ve CD’nin veri kaydı yapan sadece bir bilgi tabakası varken, DVD’nin üzerine bilgi
yazılabilen birden fazla boyutu vardır.DVD’nin kayıt kapasitesi, üzerindeki bilgi
tabakalarının sayısına bağlı olarak değişir. DVD-5 4,7 Gigabyte veri kaydeden bir
tabakaya sahiptir. DVD, yüzey üzerinde iki tabakanın üst üste oturmasından oluşur.
Bu da 8,5 Gigabyte’lık bir kapasite demektir.
DVD10, sayfa başına veri tabakasında çift taraflı veri taşıyıcıdır. 9,4 Gigabyte’lık
veri alır. DVD18’de ise, yüzey başına iki tabakada maksimum 17 Gigabyte eklenir; bu
bir CD’nin 26 katı kadar veri miktarı demektir.
2- DVD nerelerde kullanılır?
DVD, film, bilgisayar verileri ve müzik için kayıt aracı olarak kullanılır. Ayrıca
DVD video, alışılmış VHS kasetlerinin yerini de almaya başladı. DVD resim ve ses
kalitesindeki mükemmellikle, doğru teknik donanımıyla evinizi sinema salonuna
çeviriyor. Ayrıca yedi farklı dilde altyazı, film kesitlerine doğrudan erişim için
menüler, filmlerin oluşumu için arka plan bilgileri (“making of“) ve daha pek çok
farklı özelliğe sahip.
Bilgisayar veri taşıyıcısı olarak DVD-ROM şu ana kadar çok yaygınlaşmadı.
Microsoft’un Encarta Plus'ı (75 dolar) gibi bazı ansiklopediler, oyunlar ve yine
Microsoft’un Works Suite 2001 (280 mark) gibi uygulamaları DVD'nin büyük kayıt
kapasitesinden yararlanıyor. Yüksek değerli müzik kayıtları için de DVD henüz çok
fazla kullanılmıyor.
3- Dolby dijital ne demek?
Dolby Digital (veya “AC-3” ve “5.1”) günümüzde standart haline gelen DVD sinema
filmlerindeki ses formatıdır. Dolby Digital’de sesin oluşumunu birbirinden bağımsız
beş ses kanalı sağlıyor. Yine buna uygun olarak evin dört köşesinde bulunan
hoparlörler televizyon ekranına orta mesafede yerleştiriliyor. Altıncı bir kanal
dışarıdan ses derinliği veriyor. Bunların nedeni, izleyiciyi dört bir yandan kuşatan
seslerin olabildiğince gerçek bir ses ortamı oluşturmasıdır. İyi bir dolby dijital
sistem, filmdeki bir helikopterin odanın bir yanından diğer yanına geçtiği veya uzay
gemisinin yanı başımızda olduğu hissini vermeli.
4- DVD’yi bilgisayarda çalıştırmak için neye ihtiyaç var?
DVD'yi bilgisayarda oynatabilmek için DVD sürücüsüne (250 marktan başlıyor) ihtiyaç
var. DVD-ROM’un varlığı yeterlidir. Sinema filmlerini de DVD üzerinden seyretmek
için PC’nin en az 400 MHZ hızlı işlemciye ihtiyacı vardır. Pentium II, Celeron ve
AMD K62 gerekir. Buna ek olarak Power DVD veya Cinemaster (40 marktan başlıyor) gibi
bir DVD oynatma programına da ihtiyaç var.PC’nin işlemcisi yavaşsa, fiyat
artacaktır: Bu durumda DVD film verilerinin yüksek performans gerektiren şifre çözme
işini üstlenen bir MPEG-2 decoder kartına (100 marktan başlar) ihtiyaç var. Eğer
sadece resim kalitesi yüksek bir film seyretmekle kalmak istemiyor, bilgisayarda
çalışan DVD’nin sese keyif veren tüm özelliklerini de istiyorsanız, ses kartınızın
(örneğin Soundblaster’ın Live Player 5.1 modeli–200 mark) Dolby Digital decoder
üzerinden uygun bir hoparlör seti (200 mark’tan başlıyor) ile desteklenmesi gerekir.
(Bkz 3. soru)
5- Neden ek bir güçlendiriciye ihtiyacım var?
DVD’de en güzel görüntü ve en güzel ses keyfini tatmak istiyorsanız televizyon ve
DVD player yeterli olmaz. Bu durumda DVD üzerinden geçilmesini sağlayan bir
güçlendiriciye veya "receiver"a (içine radyo monte edilmiş güçlendirici) ihtiyaç
var. Böyle bir cihaz DVD’nin altı ses kanalını değerlendirir, sinyallerini
güçlendirir ve bunları hoparlöre iletir. Technics veya Sony gibi üreticiler komple
RCV’li, altı hoparlör ve DVD player’lı sistemleri 1500 marktan başlayan fiyatlarla
satıyorlar. Böyle bir sistemi kendiniz oluşturduğunuzda çok daha pahalıya mal
edersiniz.
6- DVD filmlerinde neden ülke kodu var?
Her filmin DVD’si film sektörünün kendi coğrafi pazarını korumayı hedeflediği bir
ülke kodu ile (coğrafi kod da denir) tanımlanır. Öyle ya, yaratıcı birileri
Amerika’da erken çıkan ucuz DVD’leri toparlayıp kendi ülkesinde satmayı akıl
edebilir. Ülke kodu sayesinde Amerika’dan alınan bir DVD (ülke kodu 1), Türk cihazı
üzerinde (ülke kodu 2) bloke edilmiştir, çalışmaz. Ancak DVD’nin ve oynatma
cihazının ülke kodları birbiri ile aynıysa görüntü elde edilir.
DVD player’lar genellikle sabit olarak bir ülke kodu için programlanmıştır. Eğer
Türkiye’de Amerika’dan gelen bir filmi görmek istiyorsanız ya bir Amerikan DVD
player’ı edinmelisiniz veya cihazınızı "code-free" hale dönüştürtmeniz gerekir. Yeni
bir DVD sürücüsünde ülke kodu maksimum üç defa değiştirilebilir. Pek çok eski
cihazda (1999 sonuna kadar) ülke kodunu tamamen kapatmak mümkündü.
7- DVD’leri kopyalamak mümkün mü?
Her yasal veri taşıyıcısında olduğu gibi, kanun DVD’de de kişisel ihtiyaca yönelik
güvenlik kopyası oluşturmaya izin veriyor. Ancak bu kanunun uygulaması nadiren
mümkün oluyor. Böylece DVD filmlerinin dijital 1:1 kopyaları sadece yaygın kopyalama
korumasına karşı değil DVD yakma uygulamalarına karşı da başarısız kalıyor (bkz soru
9).
Resim ve ses kalitesinde düşüşü göze alanlar DVD filmlerini kendi oluşturacakları
video CD üzerine kopyalayabilirler (bkz soru 8). Üreticiler, bir video enhancer (100
mark’tan başlıyor) ile video kaseti üzerine film kopyalamayı ikinci bir kopyalama
koruması Macrovision ile engellemeye çalışıyorlar.
8- DVD’yi CD üzerine nasıl çekebilirim?
DVD içeriğini hazırlayacağınız bir video CD üzerine yasal olarak
kopyalayabilirsiniz. Ancak resim ve ses kalitesinde büyük bir oranda bozulmaya neden
olmamalıdır bu. Ayrıca film 70 dakikadan daha uzun olmamalıdır. Güvenlik kopyası
oluşturmak için bir DVD player'a, birkaç Gigabyte’lık boş yeri olan bir bilgisayara,
TV Tuner kartına (100 mark’tan başlıyor) ihtiyaç var. DVD player, Tuner kartının
audio-video çıkışına takılır. Macrovision kopyalama korumasını devre dışı bırakmak
için bir video enhancer’ını (bkz. soru 7) araya koymak gerekir.Tuner kartının kayıt
(veya “capture”) fonksiyonu olan DVD’yi aynı zamanda çalıştırın. Tuner kartı
kaydedilen video ve audio dosyalarını AVI dosyası olarak sabit diske atar. 70
dakikalık bir filmde yazılımın her birini, büyüklüğü 2 Gigabyte’ı geçmeyen iki ile
üç dosyayı AVI formatı ile kaydeder. Bunun nedeni şudur: Windows 95 ve Windows 98’in
bazı sürümlerinin daha büyük dosyalarla başa çıkamaması. TV kartınızın yazılımı,
verileri MPEG formatı!
nda da kaydedebiliyorsa böyle bir sorununuz olmayacaktır.
CD yazıcı ve yazma programı ile AVI dosyalarını Video CD formatında CD üzerine
yazabilirsiniz. Bu işlerde yeni biri olarak CD-R yerine CD-RW kullanmanızda yarar
var, çünkü CD-RW hemen hemen tüm DVD player’larda oynatılabiliyor.
9- Ne zaman DVD yazıcı almalı?
DVD yazıcı cihazları piyasada bulmak mümkün. Ancak şu an için bu tarz cihazları
almak pek doğru olmaz; hem fiyatları yüksek hem de üreticiler bu teknolojinin
standardında karar kılmış değiller. Günümüzde dört standart var: DVD-RAM, DVD-R,
DVD-RW ve DVD+RW.
1000 Mark’ın altında satılan DVD RAM sürücüler bir yüze 2,6 Gigabyte kaydediyor.
Henüz piyasaya çıkmamış olan DVD+RW’lerde bunun 3 Gigabyte’a çıkması bekleniyor. Her
iki format da günümüz DVD player’lar ve sürücüler tarafından okunamıyor. 4,7
Gigabyte’ı bir yüzeye yazan DVD-R ve DVD-RW formatlarının en azından çıkacak yeni
cihazlarla okunabilmesi bekleniyor.
10- DVD player’ı televizyona nasıl bağlayabilirim?
DVD filmlerini oturma odanızda seyretmek istiyorsanız minimum donanım olarak bir
televizyon ve bir DVD player’a (400 mark’tan başlıyor) ihtiyacınız var. Her iki
cihaz scart girişi üzerinden scart kablosu ile bağlanır. Bu kabloları televizyon
satılan yerlerden temin etmek mümkün. Scart kablosu resim ve sesi eş zamanlı olarak
en iyi kalitede taşır.
0 yorum: